Uit recente cijfers van het CBS blijkt dat Nederland voor het eerst meer energie opwekt uit duurzame bronnen dan uit fossiele brandstoffen. Dit markeert een belangrijke mijlpaal in de energietransitie van ons land. De enorme toename van zonne- en windenergie in de afgelopen tien jaar laat zien dat er aanzienlijke vooruitgang wordt geboekt. Deze vooruitgang is echter nog niet zichtbaar in stedelijke en wijkgerichte projecten, waar de verduurzaming nog langzaam verloopt.

De ervaringen en succesverhalen uit de grootschalige opwekking van zonne- en windenergie bieden hoop en dienen als blauwdruk voor de energietransitie in de gebouwde omgeving. In dit artikel kijken we naar de mogelijkheden om de energietransitie in wijken en steden te versnellen en welke lessen we kunnen leren van de eerdere successen.

De snelle opkomst van zonne- en windenergie

In de afgelopen tien jaar is Nederland enorm vooruitgegaan in het opwekken van duurzame energie. Het installeren van zonnepanelen op daken kan binnen een dag gebeuren, en windparken op zee worden efficiënter dan ooit gebouwd. Deze versnelling is niet alleen te danken aan technologische vooruitgang, maar ook aan heldere en ondersteunende regelgeving van de overheid. Deze heeft gezorgd voor voorspelbaarheid en duidelijkheid, wat bedrijven heeft aangemoedigd om te investeren in groene energieprojecten.

Deze voorspelbare kaders hebben geleid tot een soepelere uitvoering van projecten, met als resultaat dat duurzame energie nu een groot deel van de Nederlandse energievoorziening uitmaakt.

Obstakels bij verduurzaming van de gebouwde omgeving

Ondanks het succes bij zonne- en windenergie verloopt de verduurzaming van de gebouwde omgeving, zoals wijken en steden, nog traag. Dit heeft te maken met verschillende uitdagingen, waaronder:

1. Verschillende betrokken partijen: Verduurzamingsprojecten in stedelijke gebieden vereisen samenwerking tussen veel partijen, zoals gemeenten, woningcorporaties, bewoners en netbeheerders. Het afstemmen van deze partijen kost vaak veel tijd.
2. Inspraak- en bezwaarprocedures: Grootschalige projecten worden vaak vertraagd door lange inspraak- en bezwaarprocedures. Dit is met name een uitdaging in dichtbevolkte stedelijke gebieden, waar veel verschillende belanghebbenden zijn.
3. Ruimtegebrek en netcongestie: In steden is er vaak weinig ruimte om duurzame installaties zoals warmtepompen en transformatorstations te plaatsen. Daarnaast zorgt netcongestie voor problemen bij het aansluiten van nieuwe energieopwekkers op het elektriciteitsnet.

Mogelijkheden om het proces te versnellen

Ondanks de huidige uitdagingen zijn er volop mogelijkheden om de snelheid van de energietransitie in steden en wijken te verhogen. Hier zijn enkele stappen die kunnen helpen om processen efficiënter te maken:

1. Centraliseren van uitvoerende werkzaamheden

Om processen te versnellen, is het belangrijk om uitvoerende werkzaamheden centraal te organiseren. Dit houdt in dat er vooraf duidelijke afspraken worden gemaakt tussen alle betrokken partijen. Gemeenten zouden bijvoorbeeld vooraf locaties kunnen vaststellen voor transformatorhuisjes, zodat netbeheerders en aannemers snel aan de slag kunnen.

2. Grote verduurzamingsopdrachten

Woningcorporaties kunnen verduurzamingsprojecten op grotere schaal uitbesteden. Door dit in bulk aan te bieden, kunnen aannemers efficiëntere werkwijzen inzetten en schaalvoordelen benutten. Dit zorgt voor snellere uitvoering van projecten, wat bijdraagt aan de algehele versnelling van de energietransitie.

3. Innovatie stimuleren

Technologische innovatie speelt een sleutelrol in de versnelling van verduurzaming. Gemeenten en bouwbedrijven kunnen innovatieve technologieën inzetten, zoals slimme meters en energieopslag in batterijen. Dit zorgt ervoor dat nieuwe verduurzamingsprojecten sneller en efficiënter kunnen worden uitgevoerd.

4. Leren van eerdere projecten

Net als bij zonne- en windenergie kunnen we lessen trekken uit eerdere verduurzamingsprojecten in stedelijke gebieden. Door continu te evalueren wat werkt en knelpunten op te lossen, kan elk volgend project efficiënter worden uitgevoerd dan het vorige.

De rol van de overheid

Net zoals de overheid duidelijke randvoorwaarden heeft gecreëerd voor de opwekking van zonne- en windenergie, kan zij ook een belangrijke rol spelen in de versnelling van verduurzaming in de gebouwde omgeving. Duidelijke regelgeving, subsidies en financiële prikkels kunnen bedrijven en woningcorporaties aanmoedigen om sneller te verduurzamen.

Daarnaast kan de overheid procedures vereenvoudigen, waardoor vergunningstrajecten sneller kunnen worden doorlopen. Dit zal zorgen voor een vlottere uitvoering van projecten en minder bureaucratische obstakels.

De toekomst van verduurzaming in steden en wijken

Hoewel het tempo van verduurzaming in steden momenteel nog relatief langzaam verloopt, zijn er volop kansen om dit te versnellen. Met de juiste maatregelen kunnen stedelijke gebieden in Nederland net zo snel verduurzamen als we hebben gezien bij zonne- en windenergie.

Het huidige tempo hoeft niets te zeggen over de snelheid in de toekomst. Elk volgend project kan sneller worden uitgevoerd, met behulp van betere processen en nieuwe technologieën. Door ervaringen uit het verleden toe te passen en innovaties te omarmen, kunnen we de energietransitie in stedelijke gebieden aanzienlijk versnellen.

Conclusie

De energietransitie in Nederland heeft een belangrijke mijlpaal bereikt met de groei van duurzame energiebronnen zoals zonne- en windenergie. De ervaringen en successen uit deze sectoren bieden waardevolle lessen voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Hoewel er nog obstakels zijn, is er volop potentieel om de snelheid van verduurzaming in steden en wijken te verhogen.

Door samen te werken, te innoveren en duidelijke randvoorwaarden te stellen, kunnen we de energietransitie in stedelijke gebieden versnellen en een duurzamere toekomst realiseren. Voor meer informatie over de energietransitie in stedelijke gebieden en actuele ontwikkelingen, kun je terecht op de websites van Rijksoverheid en Netbeheer Nederland.